Στην επαγγελματικά διαμορφωμένη κουζίνα της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Οδύσσεια», η ένταση «χτυπάει» κόκκινο. Η Charity, η Endurance και η Anastasia με το άγχος ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους προετοιμάζουν τα υλικά τους για να φτιάξουν κοτόπουλο κοκκινιστό. Είναι η τελευταία μέρα των μαθημάτων Βοηθού Κουζίνας που παρακολουθούν και ο στόχος τους είναι μέσα από τη δοκιμασία που έχουν αναλάβει, να αποκτήσουν την πολυπόθητη πιστοποίηση. Όταν αναζητούσαν άσυλο στην Ελλάδα, οι τρεις γυναίκες δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι η μαγειρική θα ήταν η τέχνη που θα τις βοηθούσε να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
Η Charity, η Endurance και η Anastasia είναι μαθήτριες στην Ακαδημία για Γυναίκες Πρόσφυγες, ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και της Τράπεζας Πειραιώς, το οποίο υλοποιεί η «Οδύσσεια». Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων για τις προσφύγισσες και τις αιτούσες άσυλο μέσω της επαγγελματικής κατάρτισής τους ως βοηθοί κουζίνας και ως ξενοδοχειακοί υπάλληλοι, δύο τομείς με σημαντικές προοπτικές απασχόλησης στον ακμάζοντα τουριστικό τομέα.
H Charity κατάγεται από την Ουγκάντα και ήρθε στην Ελλάδα το 2016 αναζητώντας ασφάλεια ως πρόσφυγας. Στη χώρα της σπούδασε Δημόσια Διοίκηση και εργάστηκε σε κατάστημα του αεροδρομίου ως υπεύθυνη, αλλά οι σπουδές και η εργασιακή της εμπειρία δεν την βοήθησαν ιδιαίτερα κατά την αναζήτηση εργασίας στην Ελλάδα. Θέλοντας να σταθεί στα πόδια της επαγγελματικά, η Charity άδραξε όλες τις θέσεις εργασίας που της προτάθηκαν και δούλεψε ως καμαριέρα, μασέρ και καθαρίστρια εστιατορίων. Έπρεπε να μεγαλώσει τον γιο της.
«Είναι ακόμα πιο δύσκολο να βρεις δουλειά όταν είσαι μητέρα και έχεις λίγο ελεύθερο χρόνο, αλλά συνεχίζεις και πρέπει να σκεφτείς ότι θα εκπληρώσεις αυτό που έχεις βάλει ως στόχο στη ζωή σου», περιγράφει.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην αναζήτηση εργασίας, η Charity είναι μια δυναμική και αισιόδοξη γυναίκα που δεν το βάζει κάτω. Αποφάσισε να αναζητήσει μια καλύτερη επαγγελματική προοπτική και μόλις έμαθε για τα μαθήματα μαγειρικής που γίνονταν στο πλαίσιο της Ακαδημίας για Γυναίκες Πρόσφυγες, δήλωσε συμμετοχή.
Τις τεχνικές, τα μυστικά και τη φιλοσοφία της επαγγελματικής κουζίνας διδάσκει στα μαθήματα μαγειρικής ο καθηγητής και σεφ, Στέλιος Μαστοράκος. Όπως εξηγεί στις μαθήτριές του, η μαγειρική είναι ένα παγκόσμιο επάγγελμα.
«Στις επαγγελματικές κουζίνες, οι σεφ αναζητούν πάρα πολύ καλούς βοηθούς με το μενταλιτέ της κουζίνας, δηλαδή να μπορούν να προσαρμοστούν πάρα πολύ γρήγορα σε μια καινούρια ομάδα, να μπορούν να συνεργαστούν και να μιλήσουν τη γλώσσα που μιλάει η μαγειρική. Η μαγειρική ως τέχνη έχει τη δική της γλώσσα, όπως η μουσική έχει τις νότες. Όσοι ξέρουν τη γλώσσα της μαγειρικής μπορούν να δουλέψουν σε οποιαδήποτε κουζίνα», επισημαίνει ο κ. Μαστοράκος.
Επιπλέον, τους υπογραμμίζει πόσο καίριο και απαραίτητο επάγγελμα είναι ο βοηθός κουζίνας. «Ο βοηθός μάγειρα είναι τα χέρια του σεφ και ο μηχανισμός για να μπορέσει να λειτουργήσει μια κουζίνα». Οι μαθήτριες τον κοιτούν χαρούμενες για τις επαγγελματικές προοπτικές που ανοίγονται μπροστά τους.
Η Anastasia από το Καμερούν, πτυχιούχος Νομικής στη χώρα της, αποφάσισε να παρακολουθήσει το πρόγραμμα για αυτές τις επαγγελματικές ευκαιρίες. «Όταν είσαι σε αυτό το μέρος του κόσμου, πρέπει να είσαι ανοιχτόμυαλος, χρειάζεται να μαθαίνεις διαρκώς για να μην μένεις χωρίς δουλειά, για να προσαρμόζεσαι στην αγορά εργασίας», τονίζει με έναν ήρεμο και ταυτόχρονα δυναμικό τόνο στη φωνή της.
Αυτό όμως που είναι το πιο σπουδαίο για εκείνη είναι οι γνώσεις που έχει αποκομίσει από τα μαθήματα. «Η γνώση είναι δύναμη. Όταν την έχεις, κανείς δεν μπορεί να την πάρει από εσένα. Μπορεί μόνο να σε βοηθήσει να πετύχεις», λέει.
Η Ακαδημία για Γυναίκες Πρόσφυγες πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας της Τράπεζας Πειραιώς «EQUALL- Για μια Κοινωνία Ισότιμων Ανθρώπων», με στόχο να παρέχει κατάρτιση σε γυναίκες πρόσφυγες για την απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων και πρακτικών δεξιοτήτων, οι οποίες θα ενισχύσουν τις προοπτικές τους για την εργασιακή απασχόληση και την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Τα μαθήματα λειτουργούν πρωτίστως ως μέσο κοινωνικής ενσωμάτωσης, επισημαίνει η συντονίστρια του προγράμματος από την Οδύσσεια, Ιωάννα Παναγάκη.
«Το πρόγραμμα είναι μια μορφή κοινωνικής ενδυνάμωσης. Ναι μεν παίρνουν τις δεξιότητες της γνώσης, αλλά πρωτίστως ενδυναμώνονται, γιατί αποκτούν αυτοπεποίθηση. Έχουμε γυναίκες από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, οι οποίες μπορεί και μέχρι πριν τα μαθήματα να δίσταζαν ακόμα και να έρθουν εδώ, πόσο μάλλον να τα ολοκληρώσουν. Οπότε, βλέπω ότι μπαίνουν σε μια διαδικασία ενεργοποίησης και κατ’ επέκταση διεκδίκησης μιας θέσης εργασίας που θεωρούν ότι τους αξίζει», λέει η κ. Παναγάκη.
Αυτή η ενδυνάμωση έλειπε στην περίπτωση της Endurance από τη Νιγηρία, μαθήτριας στον ίδιο κύκλο μαθημάτων, η οποία είχε ήδη εμπειρία σε κουζίνα εστιατορίου, όταν αποφάσισε να παρακολουθήσει την Ακαδημία για Γυναίκες Πρόσφυγες, αλλά δεν είχε αυτοπεποίθηση. Μέσα από τα μαθήματα νιώθει ότι πήρε κουράγιο να συνεχίσει και ελπίδα.
«Πριν ήμασταν ξένες και ήταν δύσκολο να βρούμε δουλειά. Τώρα με τη βοήθεια του προγράμματος αυτού ξέρω ότι έχω το δικαίωμα να διεκδικήσω μια καλύτερη θέση εργασίας», τονίζει.
Στο πλαίσιο του προγράμματος έχει προβλεφθεί υπηρεσία φροντίδας των παιδιών, την οποία προσφέρει η Τράπεζα Πειραιώς, καθ’ όλη τη διάρκεια των μαθημάτων, για να διευκολυνθούν οι προσφύγισσες μητέρες. Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι συμμετέχουσες μπορούν, επίσης, να λάβουν υπηρεσίες απασχολησιμότητας για τη σύνταξη του βιογραφικού τους και τη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας.
Από τον Σεπτέμβριο του 2023, οπότε ξεκίνησε το πρόγραμμα, ήδη 75 γυναίκες έχουν λάβει επαγγελματική κατάρτιση. Η επιτυχία των μαθημάτων είναι ενδεικτική της αποτελεσματικότητας του προγράμματος, καθώς σχεδόν οι μισές από τις συμμετέχουσες του 1ου κύκλου που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, εξασφάλισαν άμεσα εργασία στον τομέα του τουρισμού και της βιομηχανίας τροφίμων.
Ολοκληρώνοντας τη συνταγή που ανέλαβαν να ετοιμάσουν, η Charity και οι άλλες μαθήτριες της Ακαδημίας για Γυναίκες Πρόσφυγες αξιολογούνται από τον καθηγητή τους, ο οποίος τις συγχαίρει για την τεχνική αρτιότητα των πιάτων τους, που ήταν και το ζητούμενο της διαδικασίας.
Χαρούμενη που θα πάρει την πολυπόθητη πιστοποίηση στα χέρια της, η Charity ανυπομονεί να βρει δουλειά σε ένα αντικείμενο που αγαπά.
«Μου αρέσει πολύ το να βρίσκομαι στην κουζίνα, να φτιάχνω διαφορετικά πιάτα και να τα παρουσιάζω στον κόσμο. Νιώθω ευχαρίστηση να παράγω κάτι μοναδικό γύρω από το φαγητό», επισημαίνει.
Θυμάται πόσο δυσκολεύτηκε να πιστέψει στον εαυτό της και νιώθει την ανάγκη να στείλει ένα μήνυμα στις άλλες γυναίκες: να μη φοβούνται να δοκιμάζουν νέες εμπειρίες.
«Δεν πίστευα ποτέ ότι θα μπορούσα να κάνω αυτά τα μαθήματα. Δεν πίστευα ότι είχα αυτές τις δεξιότητες, αυτές τις γνώσεις. Πάντα ένιωθα ότι είναι μόνο για τους άλλους. Τα μαθήματα μού έδωσαν πολλή αυτοπεποίθηση και τώρα μπορώ να πάω σε ένα εστιατόριο και να κάνω αίτηση ως βοηθός σεφ. Ονειρεύομαι ακόμα και να αποκτήσω μια μέρα το δικό μου εστιατόριο», λέει και ένα χαμόγελο ικανοποίησης γεμίζει το πρόσωπό της.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης International Rescue Committee, οι γυναίκες πρόσφυγες θα μπορούσαν να συνεισφέρουν έως και 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο ετήσιο ΑΕΠ, εάν οι διαφορές μεταξύ των φύλων στην απασχόληση και τις αποδοχές είχαν εξαλειφθεί σε κάθε μία από τις 30 κορυφαίες χώρες υποδοχής προσφύγων.
*Το μήνυμα των Ηνωμένων Εθνών για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου 2024 είναι «Επενδύστε στις γυναίκες: επιταχύνετε την πρόοδο». Σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις, η επίτευξη της ισότητας των φύλων είναι πιο ζωτικής σημασίας από ποτέ. Επενδύοντας στις γυναίκες, μπορούμε να επιταχύνουμε τη μετάβαση προς έναν υγιέστερο, ασφαλέστερο και πιο ισότιμο κόσμο για όλους και όλες.
